मागच्या काही दिवसात अनेक प्रकरणातून राजीव गांधी फाउंडेशन चर्चेचा विषय ठरत आहे. त्यातही भारत-चीन सबंध ताणले गेल्यानंतर भाजप आणि कॉंग्रेस दोन्हीकडून एकमेकांवर आरोप करण्यात आले. तेव्हा राजीव गांधी फाउंडेशन पुन्हा चर्चेत आले आहे.

१९९१ साली बॉम्बस्फोटामध्ये माजी पंतप्रधान राजीव गांधी यांच्या मृत्यूनंतर त्यांची स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी राजीव गांधी फाउंडेशनची (आरजीएफ) स्थापना करण्यात आली होती.

फाउंडेशनच्या अधिकृत वेबसाईट rgfindia.org दिलेल्या माहितीनुसार, 1991 ते 2009 या कालावधीत फाउंडेशनने आरोग्य, साक्षरता, आरोग्य, विज्ञान आणि तंत्रज्ञान, महिला आणि बाल विकास, अपंग व्यक्तींना मदत, पंचायत राज यावर काम केले.

वेबसाईटवर दिलेल्या माहितीनुसार फाउंडेशनने २०११ मध्ये शिक्षणावर लक्ष केंद्रित करण्याचे ठरवले.

याशिवाय, फाउंडेशनने आपले प्रमुख कार्यक्रम सुरू ठेवले आहेत जसे की संवाद (संघर्षग्रस्त मुलांना शैक्षणिक मदत प्रदान करण्याचा कार्यक्रम), राजीव गांधी प्रवेश कार्यक्रम (शारीरिकदृष्ट्या अपंगांची गतिमानता वाढवण्यासाठी कार्यक्रम) , नैसर्गिक संसाधन व्यवस्थापन (गावगौरव कार्यक्रमास आधार) आणि वँडरूम (मुलांसाठी एका अभिनव लायब्ररीला आधार) इ कार्यक्रम राबवले.

कॉंग्रेस अध्यक्ष सोनिया गांधी या राजीव गांधी फाउंडेशनच्या देखील अध्यक्षा आहेत. तर विश्वस्तांमध्ये डॉ. मनमोहन सिंग, पी. चिदंबरम, माँटेकसिंग अहलुवालिया, सुमन दुबे, राहुल गांधी, डॉ. शेखर रहा, प्रा. एस. स्वामिनाथन, डॉ. अशोक गांगुली, संजीव गोएंका आणि प्रियांका गांधी वड्रा अशी नावे आहेत.

२१ जून १९९१ रोजी राजीव गांधी प्रतिष्ठानची स्थापना करून पाच क्षेत्रांत काम करण्याचा निर्णय घेण्यात आला. त्यानंतर ऑगस्ट १९९१ मध्ये राजीव गांधी इन्स्टिट्यूट ऑफ कंटेम्पररी स्टडीज (आरजीआयस) च्या स्वरूपात एक थिंक टँक स्थापन करण्यात आला. न्याय पंचायतींच्या व्यवहार्यतेचा अभ्यास हा त्यातील पहिला प्रकल्प होता. त्यानंतर नवी दिल्लीतील जवाहर भवन येथे हे कार्यालय स्थापन करण्यात आले.

बेंगळुरूच्या नॅशनल लॉ स्कूल युनिव्हर्सिटीत झालेल्या एका वादविवाद स्पर्धेत दोन पुरस्कारप्राप्त दोन पुरस्कारप्राप्त लोकांना राजीव गांधी पुरस्काराने ५० हजार रुपयांचा पुरस्कार देण्यात आला. इथे चर्चेचा विषय होता, ‘अमेरिका आणि भारतात बौद्धिक संपदा हक्क’ हा. १७ आणि १८ नोव्हेंबर १९९१ रोजी मुंबई, मद्रास, कलकत्ता आणि नवी दिल्ली येथे स्वयंसेवी संस्थांच्या मदतीने एक दिवसीय सेमिनारचे आयोजन करण्यात आले होते.

या प्रत्येक सेमिनारमध्ये अपंग मुलांमध्ये व्हीलचेअर, क्रच आणि श्रवणयंत्र अशा १ लाख किंमतीची उपकरणे वितरित करण्यात आली. जानेवारी १९९१ मध्ये साक्षरता कक्ष स्थापन करण्यात आला. या सर्व उपक्रमांसह, भारताच्या अनेक भागांतील ग्रामीण भागात फळझाडे आणि बियाण्यांचे वाटप करण्यासाठी वृक्ष व बी-बियाणे वाटप करण्यासाठी वृक्ष संस्थेबरोबर सहकार्य करण्यात आले.

उत्तरकाशी भूकंपग्रस्तांना मदत

जुन्या केदार ब्लॉक आणि जथोली ब्लॉकमधील 100 कुटुंबांना 5.56 लाख रुपयांची मदत. ‘लाइफलाइन एक्स्प्रेस’ ही रेल्वेच्या रेल्वेत हॉस्पिटलची संकल्पना म्हणून विकसित करण्यात आली होती. या माध्यमातून ग्रामीण भागातील छोट्या ध्वजस्थानकांवर मोफत वैद्यकीय सेवा पुरवली जात होती. इम्पॅक्ट इंडिया फाउंडेशनच्या सहकार्याने अमेठीत लाईफलाईन एक्स्प्रेसचे ध्वज स्थानदेखील ठेवण्यात आले.

फाउंडेशन वरती आरोप काय ?

फाउंडेशनच्या माध्यामतून दरवर्षी अनेक कार्यक्रमांचे आयोजन केले जाते. चीनने राजीव गांधी फाऊंडेशनला निधी दिला आहे, असा दावा कायदामंत्री रविशंकर प्रसाद यांनी केला आहे.

कायदामंत्री प्रसाद म्हणाले की, चीनने राजीव गांधी फाउंडेशनला पैसे दिले, काँग्रेस आम्हाला हे प्रेम कसे वाढले ते सांगेल आणि त्यांच्या कार्यकाळात चीनने आमच्या जमिनी ताब्यात घेतल्या. असा कायदा आहे की, कोणत्याही पक्षाला सरकारच्या परवानगीशिवाय परदेशातून पैसे घेता येत नाहीत. या देणगीसाठी सरकारची मंजुरी घेतली गेली की नाही हे काँग्रेसने स्पष्ट करावे ?

राजीव गांधी फाऊंडेशनसाठी देणगीदारांची यादी 2005-06 आहे, असे ते म्हणाले. हे स्पष्टपणे चिनी दूतावासाने लिहिलेले आहे. असं का घडलं? गरज काय होती? त्यात अनेक उद्योगपती, पीएसयू चे नाव आहे. चीनची ही लाच घ्यावी लागली का? चीनकडून या संस्थेला ९० लाख निधी देण्यात आला, असा दावा त्यांनी केला.