“कोर्ट में केस करना है तो मेरे खिलाफ करो. जांच आयोग बिठाना है तो मेरे खिलाफ बिठाओ. किसी को सजा देनी है तो मुझे दो. केंद्रीय गृह मंत्री शंकरराव चह्वाण का मेरे पास फोन आया था. मैंने उनसे कहा कि ये बात रिकॉर्ड कर लो चह्वाण साहब कि मैं गोली नहीं चलाऊंगा.”

हे शब्द देशातील सर्वात मोठ्या राज्याच्या एका मुख्यमंत्र्याचे, कल्याण सिंह यांचे. आणि बाबरी पाडल्यानंतर भाजप कार्यकर्त्यांना संबोधित करताना ते बोलत होते.

उत्तर प्रदेशचे माजी मुख्यमंत्री कल्याण सिंह यांचे काल संध्याकाळी निधन झाले. वयाच्या ८९व्या वर्षी त्यांनी काल अखेरचा श्वास घेतला. मागच्या काही दिवसापासून कल्याण सिंह आजारी होते आणि त्यांच्यावर लखनौच्या पीजीआय रुग्णालयात उपचार सुरू होते.

उत्तर प्रदेशमध्ये भारतीय जनता पक्षासाठी त्यांनी मोठे योगदान दिले होते. कल्याण सिंह यांचा राजकीय प्रवास हा संघर्षमय होता.

त्यांच्या राजकीय कारकिर्दीतही त्यांना अनेक वादांनी घेरले होते. त्यातला एक महत्वाचा मुद्दा म्हणजे राम मंदिर

६ डिसेंबर १९९२ रोजी अयोध्येत बाबरी मशिदीची पहिली वीट पडली आणि मुख्यमंत्री असलेल्या कल्याण सिंह यांनी आपल्या लेटर पॅडवर आपला राजीनामा स्वतः लिहिला. पण त्यांनी बाबरी मशीद पाडणाऱ्या कार सेवकांवर गोळीबार करण्यास देशाचे गृहमंत्री असलेल्या शंकरराव चव्हाण यांना स्पष्टपणे नकार दिला होता.

थेट केंद्रीय गृहमंत्र्याला नकार देवून मुख्यमंत्री पदाचा राजीनामा देणाऱ्या कल्याण सिंह यांच्या राजकीय कारकिर्दीची सुरुवात होते ६०च्या दशकात. ६० च्या दशकात जनसंघाने आपला राजकीय विस्तार करण्यास सुरुवात केली. त्यावेळी उत्तर प्रदेशात मागासवर्गीय प्रवर्गातून येणारा तरुण नेता शोधण्यास सुरुवात केली. त्यांचा हा शोध अलिगढच्या अत्रौली येथे जन्मलेल्या कल्याण सिंग या नावावर संपला

कारण कल्याण सिंह हे जनसंघाच्या राजकीय वाटचालीसाठी आवश्यक अश्या सर्व अटीत बसत होते. कल्याण सिंह लोधी समाजातून येत आणि उत्तर प्रदेशात यादवानंतर लोधीची संख्या सर्वाधिक लोकसंख्या होती.

पहिला पराभव आणि नंतर विजयाचा सिलसिला

१९६२ च्या निवडणुकीत जनसंघाने त्यांना अत्रौली येथून उभे केले. पहिली निवडणूक लढाई खेळण्यासाठी आलेल्या कल्याण सिंह यांचा समाजवादी पक्षाच्या बाबू सिंह यांनी पराभव केला.

पराभवानंतर कल्याण सिंह यांनी आपला मतदारसंघ सोडला नाही. ते पाच वर्ष गावोगावी फिरले आणि पाच वर्षांनी निवडणुका झाल्या तेव्हा कल्याणसिंग निवडून आले. कल्याण सिंग यांच्या यशस्वी राजकारणाची ही सुरुवात होती. यानंतर कल्याण सिंह अत्रौलीमधून सतत जिंकले. 1967, 1969, 1974 आणि 1977. सलग चार वेळा आमदार झाले.

1980 मध्ये ते काँग्रेसचे अन्वर खान यांच्याकडून पराभूत झाले. पण पहिल्यांदा प्रमाणेच कल्याण सिंह 1985 मध्ये भाजपच्या तिकिटावर परतले आणि नंतर 2004 पर्यंत अत्रौलीचे आमदार राहिले.

राम मंदिराचा मुद्दा आणि सत्ता

१९८० मध्ये स्थापन झालेल्या भाजपला १९८४ मध्ये अयोध्या राम मंदिराचा मुद्दा मिळाला. ८०च्या दशकात राजीव गांधी देशाचे पंतप्रधान असताना जिल्हा न्यायाधीशाने मंदिराचे दरवाजे उघडण्याचे आदेश दिले. त्यामुळे हिंदूंना पूजेची परवानगी मिळाली. यानंतर मुस्लिमांनी बाबरी मशीद कृती समितीची स्थापना केली आणि पूजा बंद करण्याची मागणी करण्यास सुरुवात केली.

राम मंदिराचा मुद्दा यूपीमध्ये भाजपच्या विस्ताराचे महत्त्वाचे शस्त्र बनला. लालकृष्ण अडवाणी यांनी देशात रथयात्रा काढली. 30 ऑक्टोबर 1990 रोजी उत्तर प्रदेशचे तत्कालीन मुख्यमंत्री मुलायमसिंह यादव यांनी अयोध्येत जमलेल्या कार सेवकांवर गोळीबार केला. यानंतर राम मंदिराचा मुद्दा चळवळीचे स्वरूप घेण्याच्या दिशेने गेला.

या सगळ्याच्या दरम्यान, 1991 मध्ये उत्तर प्रदेश विधानसभा निवडणुकीसाठी बिगुल वाजला. देशात मंडल आणि कमंडलचे राजकारण सुरू झाले होते.

उच्चवर्णीयांचा पक्ष म्हटल्या जाणाऱ्या भाजपने प्रसंगाची निकड समजून कल्याणसिंहांना मागासांचा चेहरा बनवून राजकारणाच्या प्रयोगशाळेत टाकले. कल्याण सिंह यांची प्रतिमा मागासवर्गीय नेता तसेच फायरब्रँड हिंदू नेता म्हणून मजबूत झाली. उत्तर प्रदेशातील 425 पैकी 221 जागा जिंकून भाजप सत्तेच्या रथावर स्वार झाला आणि कल्याण सिंह यांच्याकडे कमान सोपवली.

अयोध्येत मशीद पडताच मुख्यमंत्र्यांची खुर्ची निघून गेली

कल्याण सिंह यांच्या कार्यकाळात तो दिवस आला, ज्यामुळे देशाचे राजकारण कायमचे बदलले. भाजपच्या नेत्यांनी त्यांच्या निवडणूक भाषणात राम मंदिराच्या बांधकामासाठी खूप टाळ्या मिळवल्या होत्या. या प्रकरणाला निवडणुकीत मोठा पाठिंबाही मिळाला होता.

6 डिसेंबर 1992 रोजी कार सेवकांनी अयोध्येतील बाबरी मशीद पाडली. मशीद पडल्यानंतर कल्याण सिंह यांनी मुख्यमंत्रिपदाचा राजीनामा दिला.

“बाबरी मशीद पाडणे देवाची इच्छा”

मशीद पाडल्यानंतर आणि मुख्यमंत्रिपदावरून राजीनामा दिल्यानंतर प्रसारमाध्यमांशी संवाद साधताना कल्याण सिंह म्हणाले होते, ‘बाबरी मशीद पाडणे ही देवाची इच्छा होती. मला त्याची खंत नाही. दु: ख नाही. कोणतीही खंत नाही. हे सरकार राम मंदिराच्या नावाने स्थापन झाले आणि त्याचा उद्देश पूर्ण झाला.

अशा परिस्थितीत सरकारने राम मंदिराच्या नावाने बलिदान दिले. राम मंदिरासाठी शेकडो शक्ती अडखळतात का? केंद्र सरकार मला कधीही अटक करू शकते, कारण मीच माझ्या पक्षाचे मोठे उद्दिष्ट पूर्ण केले आहे.

दुसऱ्यांदा मुख्यमंत्री आणि अटल भिडले

1997 मध्ये कल्याण सिंह पुन्हा मुख्यमंत्री झाले. पण दुसऱ्या टर्ममध्ये ते भाजपच्या दिग्गज नेत्यांशी भिडले. कल्याण सिंह यांनी अटलबिहारी वाजपेयी यांच्यासाठी अगदी सांगितले की जर ते आधी खासदार बनू शकले तरच ते पंतप्रधान होतील.

वास्तविक, एका पत्रकार परिषदेत, कल्याण सिंह यांना विचारण्यात आले की तुम्हाला वाटते की वाजपेयी पंतप्रधान होऊ शकतील? यावर कल्याण सिंह म्हणाले होते- “मलाही पंतप्रधान व्हावे असे वाटते, पण पंतप्रधान होण्यासाठी आधी खासदार व्हावे लागते.”

कल्याण सिंह यांच्या या इच्छा आता अपूर्ण राहिल्या आहेत. कल्याण सिंह यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली