वकील बाबू म्हणून प्रसिद्ध असलेल्या एका मराठी माणसाने पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या आयुष्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली. लक्ष्मणराव इनामदार हे मोदींचे राजकीय गुरू मानले जातात.

कोण आहेत इनामदार?

मूळचे सातारा जिल्ह्यातील खटावचे रहिवासी असलेल्या लक्ष्मणराव इनामदारांनी गुजरातेत राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ रुजविला होता. आपल्याला संघाच्या शाखेत आणणारे आणि संघ संस्कार करणारे लक्ष्मणरावच होते, असे मोदी आवर्जून सांगतात आणि तसे त्यांनी ‘ज्योतिपुंज’ या पुस्तकामध्ये लिहिले देखील आहे.

इनामदार यांचा जन्म पुण्यापासून १३० किमी दक्षिणेस असलेल्या खटाव गावात १९१७ मध्ये झाला. एका सरकारी महसूल अधिकाऱ्याच्या १० मुलांपैकी एक असलेल्या पुण्याच्या विद्यापीठातून कायद्याची पदवी घेतल्यानंतर लगेचच १९४३ मध्ये ते आरएसएसमध्ये दाखल झाले. त्यांनी स्वातंत्र्य लढ्यात भाग घेतला, हैदराबाद निजामाच्या राजवटीविरुद्ध आंदोलने केली आणि मग पदवीधर आणि गुजरातमध्ये मूळ अस्तित्व असलेल्या प्रचारक जीवनाची निवड केली.

मोदींची पहिल्यांदा कुठे झाली भेट ?

१९६० च्या दशकाच्या सुरुवातीला इनामदार यांची पहिल्यांदा भेट झाली. इनामदार हे १९४३ पासून गुजरातमध्ये संघ प्रतिनिधी होते. ते संघ प्रशिक्षक होते. इनामदार यांनी राज्यभर फिरून युवकांना संघाच्या शाखांमध्ये सामील होण्यासाठी प्रेरणा दिली. मोदी यांना देखील इनामदार यांच्या भावी गुरूच्या वक्तृत्व कौशल्याने मोहित केले होते. असे मोदी यांनीच एका सभेत भाषण करताना म्हणले होते.

२००८ मध्ये त्यांनी इनामदारांसह १६ संघ दिग्गजांच्या चरित्रांचे संकलन केले होते. त्यात इनामदार यांनी संघाच्या एका कार्यकर्त्याला नोकरी साठी कसे पटवून दिले याचे उदाहरण मोदी यांनी दिले आहे. “जर तुम्ही ते वाजवू शकत असाल तर ती बासरी आहे, नाही तर ती अजूनही छडी आहे.”

लक्ष्मणराव इनामदार यांनी १९६९ मध्ये सहकार भारती नावाची एक मोठी सहकारी चळवळ सुरू केली. त्यांचा जन्मशताब्दी दिवस सहकार दिन म्हणून साजरा करण्यात आला.

लक्ष्मणराव इनामदार यांच्या जन्मशताब्दी वर्षानिमित्त पंतप्रधान नरेंद्र मोदी म्हणाले होते की, महाराष्ट्रात जन्मलेले इनामदार हे पडद्यामागे काम करणारे आणि देशातील सहकारी चळवळीच्या प्रगतीत महत्त्वाची भूमिका बजावणारे होते. त्यांची कर्मभूमी गुजरात होती.